درمان قطعی برای پارکینسون وجود ندارد، اما با دارو، جراحی و توانبخشی می‌توان علائم را کنترل کرد. تحت نظر متخصص مغز و اعصاب ، مصرف داروهایی مانند لوودوپا و روش‌هایی مثل تحریک مغناطیسی مغز به بهبود بیماران کمک می‌کند.
درمان پارکینسون در سالمندان: آیا درمان قطعی وجود دارد؟
متأسفانه درمان قطعی برای بیماری پارکینسون وجود ندارد. با این حال، روشهای مختلفی برای مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران وجود دارد که شامل دارودرمانی، جراحی و توانبخشی است. در این مقاله، داروهای اصلی و نحوه مصرف، عوارض جانبی و ملاحظات مربوط به آن‌ها را توضیح خواهیم داد. تمامی درمان‌ها باید تحت نظر متخصص مغز و اعصاب انجام شوند.
دارودرمانی برای پارکینسون در سالمندان
1. لوودوپا (Levodopa):
این دارو یکی از مؤثرترین درمان‌ها برای کنترل علائم حرکتی پارکینسون است. لوودوپا در مغز به دوپامین تبدیل می‌شود و به کاهش لرزش، بهبود هماهنگی حرکتی و کاهش سفتی عضلات کمک می‌کند.
نحوه مصرف: معمولاً همراه با کاربی دوپا (Carbidopa) تجویز می‌شود تا تهوع و استفراغ ناشی از لوودوپا کاهش یابد. بهتر است این دارو با فاصله یک ساعت از غذاهای پروتئینی مصرف شود.
عوارض جانبی:
- تهوع و استفراغ
- دیس‌کینزی (حرکات غیرارادی)
- دوره‌های خاموش (زمان‌هایی که اثر دارو کاهش می‌یابد)
2. آگونیست‌های گیرنده دوپامین (Dopamine Agonists):
این داروها عملکرد دوپامین را تقلید می‌کنند و معمولاً در مراحل اولیه بیماری یا همراه لوودوپا استفاده می‌شوند. بهتر است این گروه دارویی در سنین بالای 65 سال به دلیل عوارض بیش از حد مصرف نشود
نمونه‌ها:
- پرامیپکسول (Pramipexole)
- روپینیرول (Ropinirole)
- آپومورفین (Apomorphine)
نحوه مصرف: پرامیپکسول و روپینیرول به صورت قرص تجویز می‌شوند و آپومورفین به صورت تزریقی در دوره‌های خاموش استفاده می‌شود.
عوارض جانبی:
- خواب‌آلودگی
- افت فشار خون
- توهم و رفتارهای تکانشی (مانند قمار یا خرید بی‌رویه)
3. مهارکننده‌های مونوآمین‌اکسیداز B (MAO-B Inhibitors):
این داروها با مهار آنزیم تجزیه‌کننده دوپامین، سطح آن را در مغز افزایش می‌دهند.
نمونه‌ها:
- سلژیلین (Selegiline)
- رازاژیلین (Rasagiline)
نحوه مصرف: معمولاً یک یا دو بار در روز تجویز می‌شود.
•عوارض جانبی:
- سردرد
- بی‌خوابی
- افزایش فشار خون در صورت مصرف همزمان با غذاهای حاوی تیرامین (مانند پنیرهای کهنه)
4. آنتی‌کولینرژیک‌ها (Anticholinergics):
این داروها برای کاهش لرزش در مراحل اولیه استفاده می‌شوند اما در سالمندان بالای 70 سال به دلیل عوارض شناختی توصیه نمی‌شوند.
نمونه‌ها:
- تری‌هگزیفنیدیل (Trihexyphenidyl)
- بنزتروپین (Benztropine)
عوارض جانبی:
- خشکی دهان
- یبوست
- گیجی و اختلالات حافظه
5. مهارکننده‌های کاتکول‌اُمتیل‌ترانسفراز (COMT Inhibitors):
این داروها مدت اثر لوودوپا را افزایش داده و دوره‌های خاموش را کاهش می‌دهند.
نمونه‌ها:
- انتاکاپون (Entacapone)
- توکاپون (Tolcapone)
عوارض جانبی:
- اسهال
- تغییر رنگ ادرار به نارنجی یا قهوه‌ای
- سمیت کبدی (به خصوص توکاپون)
6. آمانتادین (Amantadine):
این دارو در مراحل اولیه برای کاهش لرزش و در مراحل پیشرفته برای کنترل دیس‌کینزی ناشی از لوودوپا استفاده می‌شود.
عوارض جانبی:
- تورم پاها
- بثورات پوستی
- بی‌قراری و گیجی و توهم
7. آنتاگونیست‌های آدنوزین A2A (Adenosine A2A Antagonists):
این داروها جدید بوده و با افزایش آزادسازی دوپامین به کنترل علائم کمک می‌کنند.
نمونه: ایسترادفیلین (Istradefylline)
وضعیت: هنوز در ایران موجود نیست.
نکات مهم در مصرف داروها:
- تمامی داروها باید تحت نظر متخصص مغز و اعصاب تجویز و مصرف شوند.
- داروهای پارکینسون ممکن است با برخی غذاها، داروها و مکمل‌ها تداخل داشته باشند. قبل از مصرف هر داروی جدید با پزشک خود مشورت کنید.
- تغییر دوز یا قطع ناگهانی داروها ممکن است باعث وخامت علائم شود.
جراحی برای درمان پارکینسون در سالمندان
1. تحریک عمقی مغز (Deep Brain Stimulation - DBS):
در این روش، یک الکترود در عمق مغز کاشته می‌شود که با ارسال پالس‌های الکتریکی به کاهش علائم حرکتی کمک می‌کند. این روش برای بیمارانی که به دارو پاسخ کافی نمی‌دهند مناسب است.
2. روشهای دیگر جراحی:
- تالاموتومی (Thalamotomy): برداشتن بخشی از تالاموس برای کاهش لرزش.
- ساب‌تالاموتومی (Subthalamotomy): تخریب بخشی از ساب‌تالاموس برای بهبود علائم شدید.
- پالیدوتومی (Pallidotomy): کاهش فعالیت ناحیه گلوبوس پالیدوس برای بهبود دیس‌کینزی.
توانبخشی در پارکینسون
1. فیزیوتراپی:
بهبود تعادل و کاهش خطر سقوط.
آموزش حرکات صحیح و بهبود وضعیت بدن.
2. کاردرمانی:
استفاده از وسایل کمکی مانند واکر یا عصا.
اصلاح محیط زندگی برای افزایش ایمنی.
3. گفتاردرمانی:
بهبود مهارت‌های گفتاری و بلع.
کمک به برقراری ارتباط بهتر.
توصیه های دکتر رخصت یزدی متخصص مغز و اعصاب در درمان پارکینسون
درمان پارکینسون ترکیبی از دارو، جراحی و توانبخشی است. مراجعه منظم به متخصص مغز و اعصاب برای تدوین برنامه درمانی مناسب و کنترل علائم ضروری است.
